Bu Bir Lumost Podcast bölümüdür. Lumost Podcast’e Spotify Podcast, Google Podcast ya da dinlediğiniz podcast platformundan ulaşabilirsiniz. Lumost’un 3. bölümünde PayPal’ın Honey satın alması üzerinden dijital ödeme sistemlerine bir bakış var.
Mağaza içi perakende kanalında sizin de tahmin edeceğiniz gibi kredi kartlarının tartışılmaz bir hakimiyeti bulunuyor. Kredi kartı Dünyasını Visa ve Mastercard ikilisi olabilecek en basit iş modeliyle domine ediyorlar. İş modelleri ne kadar basit olursa olsun, visa ve mastercard yönetiminin harika bir iş çıkardığı gerçeğini değiştirmiyor. İstikrarlı şekilde gelirlerini arttıran Visa ve Mastercard, New York Borsası’nda geçtiğimiz 10 yılın en çok kazandıran ilk 30 şirketi arasında bulunuyor. Yatırımcı gözüyle baktığımda , bu 2 firmanın en önemli özelliği ciddi bir arge masrafı yapmadan, sınırlı iyileştirmelerle kredi kartı pazarını domine etmeleri. Ayrıca CVC kimlikleriyle yaptıkları yatırımlarla ve satın aldıkları şirketlerle daha uzun yıllar ödemeler dünyasının baş aktörleri olmaya devam edecekler. Her ne kadar Visa ve Mastercard ile başlamış olsam da bugün şanslı şirketi onlardan biri değil. Bugün onların belli açılardan rakibi belli açılardan da partneri olarak tanımlayabileceğimiz PayPal üzerine konuşacağız.
Dijital Ödeme Sektörü
İşletmeler ve tüketiciler harcamalarını dijital ödeme yöntemleri kullanarak yaptıkça, ödeme endüstrisindeki güç dinamikleri de değişiyor. Statista’nın sağladığı verilere göre, 2019 sonu itibariyle dijital ödeme pazarının büyüklüğü yaklaşık 4.2 Trilyon dolar. Dijital ödeme diyince internet üzerinden yapılan tüm ödeme işlemleri ve mobil cüzdanlar üzerinden yapılan ödemeleri düşünebilirsiniz. Burada pos cihazlar üzerinden yapılan ödemeler, ya da stripe gibi mobil cihaza dongle takılarak kredi kartı üzerinden yapılan ödemeler dahil değil. Statista’nın yaptığı projeksiyona göre önümüzdeki her yıl pazarın yaklaşık %15 büyümesi bekleniyor.
İşletmeler ve tüketiciler harcamalarını dijital ödeme yöntemleri kullanarak yaptıkça, ödeme endüstrisindeki güç dinamikleri de değişiyor. Her ne kadar ülkemizde kullanımı sınırlı kalsa da, Dünya’da mobil cüzdanların kullanımı giderek yaygınlaşıyor. 2019 yılı sonu itibariyle 4.2 trilyon dolarlık pazarın %18’i mobil cüzdanlar üzerinden yapılıyor. Yine statista tarafından önümüzdeki 4 yıl içinde dijital harcamaların yaklaşık 3’te 1’nin mobil cüzdanlar üzerinden yapılacağı tahmin ediliyor. Kredi kartlarının yardımıyla nakit taşıma oranımız giderek azalmıştı, mobil cüzdanlar yardımıyla da fiziki cüzdan taşıma oranımız giderek azalacak görünüyor. Bu noktada benim için en dikkat çekici detay şu oldu: Gelişmiş ekonomiler yıllarca kredi kartı kullanımını teşvik ederek nakitsiz bir ödeme altyapısı oluşturmaya çalıştılar. Bu uğraşta büyük ölçüde başarılı olduklarını söylemekte mümkün. Belki sarf ettikleri bu çaba sebebiyle Batı’nın, Çin, Hindistan veya Doğu Avrupa gibi büyüyen ekonomilere göre yeni ödeme çözümlerini benimsemede çok daha yavaş kaldıklarını görüyoruz. Örneğin Çin’i ele alalım. Çin’de “wechat pay” ve “ali pay” en yoğun kullanılan mobil cüzdanlar. Bu uygulamaların başarısı sayesinde, az önce bahsettiğim Dünya genelimde %18’lik dijital cüzdan kullanma oranı Çin’de %70’lere geliyor. Amerika’da ise başta Paypal ve Apple pay olmak üzere bir çok oyuncu, mobil cüzdan pazarından pay almaya çalışıyor.
Dijital Ödeme Dünyasının En Önemli Oyuncusu
Tüm bunları anlattıktan sonra yavaş yavaş dijital ödeme dünyasının belki de en önemli oyuncusu Paypal’ın dünyasına giriş yapalım. Her ne kadar ülkemizde kullanılamasa da PayPal Dünya’da online ve mobil ödeme pazarının en önemli oyuncularından biri. 2002 yılında 1.5 Milyar dolara eBay tarafından satın alındığında eBay bile böyle bir büyüme beklemiyordu muhtemelen. 2015 yılında eBay’den spinoff yapan PayPal’ın bugünkü piyasa değeri eBay’in piyasa değerinin yaklaşık 5 katına geldi. Yatırımcı gözüyle baktığımda gelirlerini istikrarlı şekilde arttıran, ana işindeki tüm metriklerini sürekli optimize eden, geçmişinde Braintree, xoom gibi başarılı satın almalar olan bir şirket var. Geçtiğimiz günlerde 2019 yılının son çeyreğinin finansal sonuçlarını açıklayan şirketin, finansal performansı beklentilerin de üstünde güçlü görünüyor. Piyasanın ilk reaksiyonu, şirketin 2020 yılı tahminlerinin beklenenin altında olması sebebiyle negatif oldu. Ancak sonrasındaki süre içerisinde hızlıca toparlanarak şirketin mcap’i 140 Milyar dolarlara yaklaştı. Paypal’ın 2019 yılındaki gelirleri yaklaşık 18 Milyar dolar olurken, 2018 yılına göre %15’lik bir büyüme söz konusu. Operasyonel tüm metriklerde büyüyen şirketin dünya genelinde 305 milyon aktif kullanıcısı var. Bu sayının 37 milyonu son 1 yıl içerisinde gelen yeni kullanıcılar. Paypal üzerinden 2019 yılında yaklaşık 12 milyar adet ödeme gerçekleştirildi. Yani Paypal üzerinden aktif kullanıcı başına ortalama 40 adet ödeme gerçekleştiriliyor. Bu rakamın geçtiğimiz yıl 36 olduğu düşünülürse hem hem kullanıcı sayısının arttırması hem de kullanıcı başına düşen işlem sayısının artması PayPal’ın sağlıklı bir hızda büyümeye devam ettiğini gösteriyor bizlere.
Ancak problem şu ki rekabet sürekli olarak kızışıyor. Teknoloji devleri giderek PayPal’ın domine ettiği dijital ödeme alanına giriyorlar. Facebook, Apple ve Google devasa ekosistemlerinde kendi ödeme sistemlerini ön plana çıkarırken, Amazon da PayPal’ın bir zamanlar eBay’de hizmet verdiği gibi kendi sitesinde satıcılara kendi ödeme altyapısı üzerinden hizmet veriyor. Bunların dışında rekabette hızlı şekilde yükselen bir Stripe, Square gerçeği var. 2016 yılında Stripe’in değeri 9.2 milyar dolarken, uluslararası alanda genişleme hamleleri ve ürün tekliflerinin çeşitlendirilmesi sayesinde 35 milyar dolarlık bir değere ulaştı. Dünya’nın Doğu yakasında ise Alibaba’nın Alipay’i ve Tencent’in wechatpay’i çok önemli rakipler olarak görünüyor.
PayPal kendi oyun alanında rekabetçi kalabilmek için ne yapmalı?
Hatta soruyu biraz daha genişletip şu şekilde de sorabiliriz. Paypal e-ticaret dünyasında ana işi olan ödeme platformu kimliğine yeni eklemeler yapmalı mı? Bu sorunun bana göre cevabı net bir evet. Şirketin de bu doğrultuda adımlar attığını görmek beni ayrıca mutlu ediyor. Şirketin büyümek için kullandığı ana silah M&A’ler. PayPal yönetiminin de bu stratejisini açıkça dile getirmekten çekinmediğini görüyoruz.Şirketin CFO’suna göre, Paypal satın almalar için yılda yaklaşık 3 milyar dolar tahsis etmeye devam edecek. Temmuz 2018’de PayPal’ın tüketici kredisi işini Synchrony’e 7 milyar $ ‘a yakın bir tutarda satması, şirketin gelecekteki satın almalarını finanse etmesi adına iyi bir sermaye sağladı. PayPal’ın nakit bakiyesi 2019 sonu itibariyle yaklaşık 9,5 milyar dolar.PayPal,’ın satın almaları 4 ana kategoride toplanıyor. Bu işleri kendi ana işi olan dijital ödemeler, siber güvenlik, e-ticaret yatırımları ve krediler olarak gruplayabiliriz. Bu kategorilerde şimdiye kadar yaptığı 12 şirket satın alması bulunuyor.
PayPal’ın M&A ile Büyüme Stratejisi
İlk olarak 2013 yılında 800 milyon dolara alınan Braintree ile başlayalım. E-ticaret siteleri için mobil ve web ödeme sistemleri sunan Braintree’nin müşterileri arasında Uber ve Airbnb de bulunuyor. Braintree satın almasının bir parçası olarak alınan Venmo da ödeme endüstrisinde önemli bir oyuncu haline gelmiş durumda. Apple Pay’in rakibi olan Venmo da hızlı büyümesiyle dikkat çekiyor. 2015 yılına gelindiğinde PayPal, mobil cüzdan tarafında büyümek için Paydiant’ı 280 milyon dolara satın aldı. Paydiant’ın müşterileri arasında Walmart, Subway ve Best Buy yer alıyor. Paydiant her zaman geleneksel mağazalarda popüler bir çözüm oldu. Paypal’ın Apple pay ve Google pay’in karşına koyduğu iyi ürünlerden biri oldu.Yine 2015 yılında dijital para transferi konusunda çok güçlü Xoom’u 890 milyon dolara satın aldı. Bu satın alma Paypal’ın 700 milyar dolarlık küresel havale pazarına girişini sağladı.
Paypal aralarında Türkiye’nin bulunmadığı 200 ülkede servis veriyor. Bunun sağladığı operasyonel yetkinlik ve regülatif izinler şirkete geniş bir oyun alanı yaratıyor. Bu sayede potansiyeli yüksek görünen fintech yatırımları yapıp bunu başka ülkelere genişletmek Paypal’ın sıklıkla kullandığı bir yöntem.PayPal’ın ödeme tarafına yaptığı bir diğer satın alma ise iZettle. Küçük işletmelere yönelik kredi kartı pos cihazları üreten ve online ödeme sistemi çözümleri sunan İsveçli iZettle’ı 2.2 milyar dolar ödeyerek satın aldı. iZettle özellikle İskandinav ülkelerinde ve İngiltere’de çok yaygın bir kullanıma sahip. iZettle satın alması şirketin mağaza içi ödeme sistemlerinde genişleme politikasının bir işareti olarak kabul edilebilir.2018 yılında 400 milyon dolara online ödeme tarafında hizmet veren hyperwallet satın alındı. Hyperwallet da kanada, İngiltere, ve avustralya’da yoğun olarak kullanılıyor.Son olarak, 2019 yılının sonlarında, Paypal GoPay satın almasıyla Çin’de ödeme hizmetleri pazarına giren ilk yabancı firma oldu. Gopay’ın mobil, çevrimiçi ve sınır ötesi yuan ödeme hizmetleri için lisansı bulunuyor.Tüm bu satın almalar, paypal’ın ödeme sistemlerindeki hakimiyetini her geçen gün güçlendiriyor.
Paypal bir taraftan etki alanını genişletirken diğer taraftan da yaptığı satın almalarla sistemini daha güvenli hale getirmeye çalışıyor. 2015 yılında yapılan Cyactive ve 2018 yılında yapılan Simility satın almalarını bu kapsamda düşünebiliriz.Şirketin ana yaptığı işin tamamlayıcısı olarak düşünebileceğimiz, küçük işletmelere kredi sağlayan Amerika’lı online kredi firması Swift Financial’ı da, 2017 yılında 183 milyon dolar bedelle satın aldı. Şimdiye kadar bahsettiğim tüm satın almalar, ya şirketin ana işini güçlendirmek ya da ana işini desteklemek amaçlı satın almalar. Bundan sonra bahsedeceğim satın almalar ise şirketin oyun alanına e-ticareti de eklemeye çalıştığını gösteriyor. En başta sorduğumuz, PayPal Honey’i neden satın aldı sorusunun da cevabı burada saklı. PayPal’ın e-ticaret tarafındaki ilgisini anlamamızı sağlayan 3 kritik satın alma var.PayPal’ın ilk hamlesi 2015 yılında mobil ticaret platformu Modest’i yaklaşık $300 M’a satın almasıydı. Bu platform sayesinde işletmeler kolayca kendi uygulamalarını yapabiliyor ya da mağazalarını mevcut uygulamalarına entegre edebiliyorlar. Buna ek olarak Modest, satıcıların diğer kanal pazarlama çabalarına satın alma düğmeleri eklemelerine yardımcı olurken, üçüncü taraf sitelerde de ürün satıyor.
Paypal’ın 2018 yılında satın aldığı yapay zeka destekli analitik platformu Jetlore da, şirketlerin satışlarını artırmasına yardımcı olmak için tasarlanmış ücretsiz pazarlama araçları sunuyor. Modest ve Jetlore şirketin e-ticaret tarafındaki ilgisini gösterse de Paypal bu noktadaki asıl hamlesi Honey aldı. 4 milyar dolarlık pazar değeriyle sadakat şirketi Honey, PayPal’ın şimdiye kadar yaptığı en büyük satın alma. Henüz bilmeyenler için Honey nasıl çalışıyor kısaca bundan bahsedeyim. Amerika’da alışveriş sırasında kupon kullanımı oldukça yaygın. Hatta bu kuponları toplu şekilde listeleyen çok sayıda internet sitesi de bulunuyor. Ancak her alışveriş sırasında hangi kupon aktif hangi kupon değil tüm bunları denemek, işe yarar kupon bulmak çok ciddi bir zaman kaynı. Honey tam olarak bu noktada devreye giriyor. Honey’i browser’ınıza eklenti olarak kuruyorsunuz ve online alışveriş sırasında Honey en indirimi/kupon kodunu sizin için buluyor. 2012 yılında kurulan Honey’nin, aylık 17 milyonu bulan aktif kullanıcısı bulunuyor.
PayPal’ın Honey’nin teknolojisini kendi ürün hattına kolaylıkla ekleyebilir. PayPal’ın 305 milyonun kullanıcısı, Honey’nin büyümesi adına çok büyük bir potansiyel. Bana göre, Honey PayPal’ın kendi tarihinde yaptığı en sıradışı satın alma. Bu şekilde tanımlamamın birinci sebebi şu: Statista’ya göre internet üzerinden yapılan satın almalar sırasında kullanıcıların %75’i son aşamada alışverişten vazgeçiyor. Honey bu problemin çözümü ile ilgili PayPal’a yeni bir kapı açabilir. Tam ödeme sırasında, Honey otomatik olarak kupon kodları uygulayarak, müşterilerin alışverişlerini tamamlamalarını teşvik edecek tasarruflar bulmalarına yardımcı olabilir.